باسمه تعالی

انقلاب اسلامی با بیان نظریه «نه شرقی نه غربی» توانست ابرنظمی جمعی مبتنی بر برابری دولتها و حاکمیت ها و تحقق حقوق الاهی و انسانی ملتها در نظام بین الملل را رقم زند و با احیای ظرفیتها و امکانات فراموش شده ملتهای غیر متعهد و نفی انفعال و مرعوبیت در برابر استکبار، درصدد قطع ریشه های وابستگی ملتها به قدرت های بزرگ و درافکندن طرحی نو برآید.

تاکید بر این حقیقت و اصرار بر استقلال از دیگر قدرتها و بازیابی هویت اصیل اسلامی ایرانی، از جمله مسائلی است که در در آرای حضرت امام خمینی(ره) به صورت جدی در خصوص انقلاب اسلامی مطرح شده و از این منظر انقلاب اسلامی پاسخی به بحران هویت شکل گرفته بر اثر سیاست های عصر پهلوی بوده است.

امام راحل(ره) مساله اساسی را نه تغییر رژیم سلطنتی بلکه نشر توحید در عالم می دانند و انقلاب مردم ایران را نقطه شروع انقلاب بزرگ جهان اسلام به پرچمداری حضرت حجت – ارواحنا فداه – دانسته و معتقدند که پشت کردن به فرهنگ دول دنیای امروز پایه ریزی فرهنگی جدید بر مبنای اسلام در جهان و برخورد قاطع اسلامی با امریکا و شوروی، فشار و سختی و شهادت و گرسنگی را به دنبال دارد.

رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز همواره بر این نکته تاکید داشته اند که انقلاب اسلامی نه یک حادثه منطقه ای بلکه یک واقعه تاریخی و آغاز یک عصر جدید است. از منظر ایشان، انقلاب اسلامی در چارچوب سنتهای الاهی و اراده خداوند بر حاکمیت دین در عصر غربت آن قابل تعریف است؛ انقلابی که به نام اسلام راه جدیدی را پیش پای بشریت نهاد؛ ایشان بنای یک نظام و تمدن اسلامی و یک تاریخ جدید را قضیه ای جدی دانسته و از آن به «روز نو» مسلمانان تعبیر می کنند.

معظم له، انقلاب اسلامی را آغاز زنجیره ای می دانند که غایت آن تشکیل امت اسلامی و تمدن نوین اسلامی است و به عبارتی خط کلی نظام اسلامی، رسیدن به تمدن اسلامی می باشد.

ایشان تمدن اسلامی جدید را بر پایه چهار رکن دین، عقلانیت، علم و اخلاق می دانند.

معظم له در تبیین عنصر اول یعنی دین معتند که «از بزرگترین مظاهر شرک در عصر حاضر، تفکیکی دنیا از آخرت، و زندگی مادی از عبادت، و دین از سیاست است».

ایشان در تبیین رکن دوم یعنی عقلانیت، با توجه دادن به ویژگیهای خرد انسانی که هادی به دین، توحید و مانع از ارتکاب اعمال سفینهانه و جاهلانه است، عقل را معیار و ملاک تشکیل مدینه فاضله و امت واحده اسلامی و تمدن بزرگ اسلامی می دانند و از همین روی مسئولیت اول نظام اسلامی را تربیت عقلانی و بر شوراندن قوه تفکر معرفی می کنند.

مقام معظم رهبری در تبیین رکن سوم یعنی علم، بیان می داند که فردای بدون علم، تاریک است و چراغ راه تحقق تمدن اسلامی مجاهده علمی می باش. علم از دیدگاه ایشان و با استناد به روایات سلطه آور است و جامعه صاحب علم را قدرتمند می سازد و کسانی که دنیای معاصر را از حیث علمی و عملی تحت سلطه خود دارند، دلیل اصلی آن این است که صاحب علمند.

معظم له در تبیین رکن چهارم با تشبیه اخلاق به هوای لطیف بیان می دارندکه انسان ها به همان مقدار به اخلاق نیاز دارند که به هوا نه به آب و نه به غذا. انسان ممکن است بدون آب و غذا چند روزی دوام بیاورد اما بدون هوا چند دقیقه هم نمی تواند سر کند.

بنابراین اخلاق در زندگی آدمی و به عنوان یکی از پایه های تشکیل دهنده امت واحده اسلامی نه فقط نقشی کلیدی و مهم که نقشی حیاتی دارد. بر این اساس ایشان با فاجعه آمیز خواندن نبود اخلاق، معتقدند حاکمیت «حرص ها، هوای نفسها، جهالت های، دنیا طلبی ها، بغض های شخصی، حسادت ها، بخل ها، سوء ظن به یکدیگر منجر به زندگی سخت و تنگی فضا می شود.

بر این اساس تمدن اسلامی، تمدنی است که با شاخصه های ایمان و علم و اخلاق و مجاهدت مداوم، اندیشه پیشرفته و اخلاق والا همراه بوده و نقطه رهایی از جهان بینی مادی و ظالمانه و اخلاق تضعیف شده ای است که ارگان تمدن امروزی غربند و در آن علم همراه با اخلاق، مادیات، همراه با معنویت و دین و قدرت سیاسی، همراه با عدالت است.

برای تحقق تمدن اسلامی با مختصات مذکور چنانچه مطرح شد مراحل ۵ گانه انقلاب اسلامی، نظام اسلامی، دولت اسلامی، جامعه اسلامی و تمدن اسلامی در سطح امت اسلامی و پس از آن در عرصه جهانی ضروری می نماید.

در مرحله اول یعنی وقوع انقلاب اسلامی می توان مهمترین مساله را تالش برای براندازی رژیم طاغوتی پهلوی و کسب اختیارات برای تحقق دین بیان کرد.

مرحله دوم یعنی تاسیس نظام اسلامی را می توان از ۱۲ فروردین ۱۳۵۸ تا ۱۲ آذر همان سال که به همه پرسی قانون اساسی منجر شد نامید که طی آن «هندسه عمومی جامعه» شکل گرفت. به عبارتی ما در این مرحله شاهد شکل گیری نظام اسلامی به طور اجمالی هستیم. این مرحله و تثبیت آن و البته تتمیم نظام سازی تا پاغیان جنگ تحمیلی ادامه می یابد.

مرحله سوم دولت اسلامی است. در مرحله دولت اسلامی آنچه اهمیت دارد اسلامی شدن روش و منش دولتمردان می باشد. به عبارتی در این بخش که به تدریج رخ می دهد به دنبال نظام سازی تفصیلی و تحقق آن هستیم.

در اصل چهارم قانون اساسی درباره اسلامیت نظام جمهوری اسلامی چنین آمده است: «کلیه قوانین و مقررات مدنی، جزایی، مالی، اقتصادی، اداری، فرهنگی، نظامی، سیاسی و غیر اینها باید بر اساس موازین اسلامی باشد. این اصل بر اطلاق یا عموم همه اصول قانون اساسی و قوانین و مقررات دیگر حاکم است و تشخیص این امر بر عهده فقهای شورای نگهبان است.»

این ماده به عنوان یک قاعده آمره دلالت بر این دارد که کلیه قوانین و مقررات مدنی، جزایی، مالی، اقتصادی، اداری، فرهنگی، نظامی، سیاسی، و غیر اینها باید بر اساس موازین اسلامی باشد. در اصل ۹۶ قانون اساسی از شورای نگهبان خواسته شده که عدم مغایرت مصوبات مجلس شورای اسلامی را با احکام اسلامی و قانون اساسی تشخیص دهد. بلا شک عدم مغایرت سطح نازل و هر چند مهم از افق بلند انقلاب اسلامی است که می باید در آن کلیه قوانین برگرفته از موازین اسلامی باشد. این همان مطلبی است که از آن با عنوان نظام سازی تفصیلی یاد شد.

در این مرحله بر اساس آنچه گفته شد وقوع دو مساله ضروری است. الف – اسلامی سازی نظام ها و روش ها، ب – تربیت و شکل گیری دولتمرد در تراز و تطبیق مسئولان با ضوابط و شرایط دولتمرد اسلامی.

در مرحله بعدی شکل گیری جامعه اسلامی است که نقطه جدی در الهام گیری و گسترش این نرم افزار از رهگذر تعاطی افکار و بالتبع رسیدن به نصاب های تمدنی در آینده خواهد بود.

بر این اساس، تامل و تعمق در این مفاهیم و مراحل و تلاش برای گفتمان سازی به منظور ایجاد نهضت نرم افزاری و تولید فکر و علم به شکل طبیعی در این مجرا امری ضروری و حیاتی است. از این رو نخستین هفته علمی تمدن نوین اسلامی با همکاری جمعی از مراکز دانشگاهی و حوزوی و علمی پژوهشی کشور طراحی گردید.

هفته علمی که مراحل مختلف تمهید مقدمات پژوهشی آن از اسفندماه ۱۳۹۲ شروع شده است، به جز شورای سیاست گذاری و شورای علمی، از شش کمیسیون تخصصی تشکیل شده که مسئولیت هر کدام از این کمیسیونها بر عهده یک یا چند مرکز تحقیقی، دانشگاهی و حوزوی نهاده شده است.

در طی این هفته علمی که از سی ام آذر ماه لغایت هفتم دی ماه برگزار گردید بیست و چهار نشست علمی قبل از هفته و ۱۱ نشست علمی در طول هفته با ارائه و نقد ده ها مقاله علمی پژوهشی تشکیل شد و بدیهی است که این بررسیها در مقابل مسائل بی شماری که می باید مرود توجه قرار گیرد یک نقطه آغاز است. آغازی بر حرکتی طولانی و پر مشقت و البته شورانگیز برای تحقق تمدن نوین اسلامی.

در پایان دبیرخانه هفته علمی تمدن نوین اسلامی برای تحقق این آرمان بر موارد زیر تاکید می نماید.

1. بی شک انتخاب تصویر ایده آلی که جهت گیری حرکت ملت مسلمان ایران را نشان می دهد تاثیر به سزایی در سیاست گذاری ها و برنامه ریزی ها دارد. بر این اساس بی توجهی و غفلت از طراحی آن تصویر مطلوب که با تکیه بر مبانی و منابع اصیل اسلامی و با توجه به مقتضیات زمان و مکان و از طریق تضارب آراء اندیشمندان حاصل می شود امری حیاتی برای ادامه مسیر انقلاب اسلامی است. توجه به مبانی، ماهیت، سیر تکوین، شناسایی دقیق ظرفیت های پیش و چالش ها همه و همه در همین مسیر قابل اعتناست.
2. علوم انسانی اسلامی به عنوان نرم افزار اداره حیات اجتماعی و مغزافزار شکل دهی تمدن نوین اسلامی از اهمیت بسیاری برخوردار است و بدیهی است که از هر مبنایی، نظام اقتصادی و سیاسی و اجتماعی خاص آن نظام تولید می شود و بر آن اساس، نهادها نو ساختارها شکل می گیرند لذا بدون تولید علوم انسانی اسلامی، امکان تحقق تمدن نوین اسلامی وجود ندارد.
3. لازم است تمدن نوین اسلامی به عنوان هدف غایی و چشم انداز ۱۴۰۴ و سایر چشم اندازهایی که تدوین خواهد شد به عنوان اهداف میانی با متن زندگی جامعه اعم از نخبگان و مردم عزیز گره بخورد و بینش تمدنی بر سیاست گذاری ها و برنامه ریزی ها سایه بیفکند.
4. دبیرخانه هفته علمی تمدن نوین اسلامی با اذعان به اینکه هدف تبیین تحقق تمدن اسلامی جز از طریق مشارکت علمی اساتید، پژوهشگران و دانشجویان عزیز در حوزه و دانشگاه میسر نیست از همه عزیزان دعوت می نماید که با ورود جدی به مبحث تمدن، موجب بالندگی و رشد این بحث را فراهم کنند و ده ها و صد ها مساله مرتبط را مورد اهتمام و کنکاش قرار دهند. در همین راستا راه اندازی پژوهشگاه ها و پژوهشکده ها و مراکز مطالعاتی تمدنی، بسیاز حائز اهمیت است.
5. در پایان لازم است از تمام مراکز دانشگاهی و حوزوی که از رهگذر مساعی آنها، اولین هفته علمی تمدن نوین اسلامی شکل گرفت، تشکر ویژه صورت گیرد. دبیرخانه هفته علمی با تمام وجود از همکاری سایر مراکز علمی استقبال می نماید و امید است دومین هفته سطح کمی و کیفی بالاتری نسبت به نخستین هفته برگزار گردد.

دبیرخانه نخستین هفته علمی تمدن نوین اسلامی / هفتم دی ماه ۱۳۹۴