برنامه «به سوی تمدن نوین اسلامی» ویژه برگزاری نخستین هفته علمی تمدن نوین اسلامی، پنج شنبه شب، سوم دی ماه با حضور حجت الاسلام والمسلمین دکتر رضا غلامی رییس شورای سیاست گذاری نخستین هفته علمی تمدن نوین اسلامی روی آنتن شبکه یک سیما رفت.

در این برنامه حجت الاسلام غلامی به پرسشهای مهدی آقابیگی، مجری برنامه به سوی تمدن نوین اسلامی پیرامون ضرورت برگزاری این هفته علمی، ماهیت تمدن نوین اسلامی و جایگاه آن پاسخ گفت.

آنچه که در ادامه می آید مشروح این مباحث است:

حجت الاسلام غلامی در ابندای مباحث خود در پاسخ به پرسشی پیرامون برگزاری نخستین هفته علمی تمدن نوین اسلامی گفت: با پیروزی انقلاب اسلامی و خودباوری که در مردم ایجاد شد این آرمان بزرگ زنده و این موضوع اهمیت خود را یافت. این موضوع همواره مورد توجه اساتید حوزه و دانشگاه بوده است و کارهای علمی پراکنده ای در مورد آن شده است. البته بیشتر کارها مربوط به تمدن تاریخی مسلمین بوده است، در نتیجه لازم بود در این زمینه با توجه به تاکیداتی که در این شش – هفت سال اخیر به شکل خاص از سوی رهبر فرزانه انقلاب اسلامی شده بود یک کار قوی و منسجم و موثر طراحی شود. بسیاری از مراکز علمی تصمیم داشتند خودشان به شکل منفرد کارهایی را انجام دهند اما بر اساس یک مشورت و همفکری که صورت گرفت بین مسئولان بخشی از مراکز علمی – تحقیقاتی حوزوی و دانشگاهی بنا بر این شد که یک هفته علمی برای پرداختن وسیع تر و جدی تر به این موضوع پیش بینی شود.

برگزاری هفته های علمی در کشورهای مختلف مرسوم است البته در کشور ما کمتر این اتفاق می افتد ولی یک کار مرسوم محسوب می شود. وقتی هفته ای اعلام می شود طبیعی است که کار می تواند در ابعاد وسیع تری اعلام شود و مراکز دانشگاهی و علمی بیشتری با کار درگیر شوند و ما توقع داشته باشیم در یک میدان وسیعی موضوع و ابعادش مطرح و مورد بررسی قرار می گیرد. این هفته نیز برای نخستین بار پیش بینی شده است و به لطف الهی افتتاح این هفته را پشت سر گذاشتیم.

پرسش: فکر می کنم عمدا مناسبتی مثل سالروز اماممت حضرت ولیعصر(عج) را برای این هفته انتخاب کردید

حجت الاسلام غلامی: بله، گزینه های مختلفی برای زمان این هفته بود، اعضای شورای سیاست گذاری به این جمع بندی رسیدند که بهترین زمان این زمان است، از یک سال و نیم پیش کارها برای برگزاری این هفته آغاز شد. کمیسیون های تخصصی متعدد طراحی شد و بر اساس ساختار منطقی که طراحی شده بود سرفصل های کار پیش بینی شد. مسئولیت هرکدام از این کمیسیون های تخصصی برعهده یکی از دانشگاه ها یا مراکز تحقیقاتی گذاشته شده است، ما در این هفته از روز نخست تا انتها شاهد برگزاری نشست های مختلف هستیم که این نشست ها تحت نظارت همین کمیسیونهای تخصصی انجام می شود و ما در قم، مشهد، تهران، قزوین، شیراز و نقاط دیگر کشور شاهد برگزاری نشستهایی تا امروز بودیم و انشاء الله تا دوشنبه ادامه خواهد یافت و نهایتا در روز پایانی یک جمع بندی عالمانه از بحثهایی که در این هفته صورت گرفته انجام خواهد شد و برنامه هفته بعدی و کارهای دیگری که خارج از مناسبت این هفته باید انجام شود در این جمع بندی لحاظ خواهد شد و در قالب یک بیانیه صادر می شود؛ ضمن اینکه بنا داریم مجموعه مقالاتی برگزیده که شاید نزدیک به هفتاد مقاله باشند را منتشر کنیم و به عنوان کتاب مرجع در اختیار دانش پژوهان قرار دهیم و همچنین مقالات درجه یک را در مراسم اختتامیه مورد تقدیر و تشکر قرار دهیم.

پرسش: کلمه نوین که بین تمدن و کلمه اسلامی آمده است بسیار بار معنایی دارد و در مورد آن باید صحبت کنیم. این که ما چه قدر امروز به دنبال فضای جدیدی هستیم و یا به دنبال حتی تمدنی نو برای شرایط امروزمان هستیم یا در امتداد حرکتی که در انقلاب ما شکل گرفت، هرچه قدر می توانیم انقلاب اسلامی خودمان را که تمدن ساز بوده است همراه کنیم با شِمای جدیدی از نوع تمدن اسلامی که انشاءالله بتواند با انسجام بهتری در کشور و حتی دیگر کشورهای اسلامی دنبال شود، فکر کنم در اولین سال در ایران خودمات این موضوع را دنبال می کنیم و خیلی دنبال کشورهای دیگر نبودیم، درسته است؟

 حجت الاسلام غلامی: بله، پیشنهاد شد که این هفته بین المللی باشد. لااقل در قلمرو جهان اسلام منتهی چون لازم بود که ما به کف مباحث نظری دست پیدا کنیم و بعد این موضوع را گسترش دهیم قرار شد که نخستین هفته بین المللی نباشد اما بنا داریم از سال های آینده دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی جهان اسلام را یکی یکی دعوت کنیم. حتما با یک تعامل علمی، با یک هم افزایی علمی به دستاوردهای جدی تری در این زمینه برسیم.

پرسش: وحدت یک کلمه است اما دنیایی از حرف و سخن دارد و هرجا که امت و ملتی وحدت و یکپارچگی خود را حفظ کرد توانست به سمت تمدن بهتر و زیباتر حرکت کند، پیام بزرگ حضرت محمد مصطفی(ص) در جامعه اسلامی حفظ وحدت و یکپارچگی امت اسلام بوده است و هم موضوع زمینه ساز بسیاری از حرکت ها و تمدن برای اسلام و بشریت شد، امروز چه پیوندی می توانیم بین کلمه وحدت و تمدن نوین اسلامی بگذاریم با همین اهدافی که در هفته تمدن نوین اسلامی دارید؟

حجت الاسلام غلامی: امیرالمومنین علی(ع) مطلب مهمی در نهج البلاغه دارند که پیامبران الهی آمدند برای اینکه با یک انقلاب درونی این دفینه های عقلی که در وجود انسان ها هست را استخراج کنند و کاری کنند که انسان ها با نوعی به خود آمدن و درک واقعی خود بتوانند راه حقیقی و راه سعادت را پیدا کنند و به کمال برسند، واقعیت این است که در دین مبین اسلام همیشه بحث بر این بوده که باید ما حرکت مان به سمت کمال، تعالی، پیشرفت باشد، این جزو اهداف اصلی دنیای اسلام بوده است اما آن جامعه ای می تواند جامعه تمدن ساز باشد که علاوه بر اینکه به این خودباوری رسیده باشد و قابلیت های خودش را برای یک جهش و حرکت بزرگ بفهمد و درک کند در عین حال در ارتباط با آن رویکرد تمدنی و تمدن ساز به همگرایی و وحدت رسیده باشد.

اگر در جامعه ای آرمان دستیابی به تمدن اسلامی زنده نبود و مردم حول این آرمان به همگرایی نرسیده بودند طبیعی است که چندان نمی شود از آن جامعه انتظار داشت که به سمت تمدن سازی حرکت کند، لذا برای آنکه بتوانیم به تمدن برسیم نیازمند وحدت هستیم، وحدت حول مشترکات فراوانی که میان فرق و مذاهب مختلف اسلامی هست، وحدت حول قرآن که همه روی آن اتفاق نظردارند ، قرآن کتابی است که مصون است از هرگونه تحریف و دست بردن.

پس باید بر اساس این وحدت حرکت خودمان را به سمت تمدن سازی تنظیم کنیم، با این ملاحظه اگر تمدن بخواهد شکل گیرد باید همه مسلمانان در آن دخیل باشند، نمی توان تمدن اسلامی را صرفا با محوریت یک مذهب، یک فرقه شکل داد بلکه همه مسلمین با هر مذهبی که دارند باید تعامل و هم افزایی کنند تا اینکه یک تمدن عظیم و تاثیرگذار در دنیا شکل بگیرد و این نیازمند یک وحدت حقیقی و پایدار است که انقلاب اسلامی به ویژه در این سی و هفت سال در جهت تحقق اش تلاش کرده است.

البته موانعی بوده است، دشمنان اسلام همواره در این جهت سنگ اندازی کرده اند و تلاش کرده اند جریان انقلاب اسلامی را در ارتباط با پیگیری موضوع وحدت اسلامی دچار تنگنا و شکست کنند، اما انقلاب اسلامی هیچ وقت از این کار عقب نشینی نکرده است و محکم تر از همیشه دارد این مساله را دنبال می کند و ما مطمئن هستیم که موضوع وحدت اسلامی رابطه تنگاتنگی با فراهم شدن زمینه های شکل گیری وتکامل تمدن نوین اسلامی دارد.

پرسش: شما اشاره فرمودید به انقلاب اسلامی خودمان و در طی این سی و هفت سالی که از پیروزی انقلاب اسلامی سپری می شود اتفاقات مختلفی رخ داده است، بر می گردیم به قرن چهار و پنج هجری قمری و اوج رویدادهای علمی و تحقیقاتی و پژوهشی که در دوران آن زمان مشاهده می کنیم، شخصیت های بزرگی مثل ابوعلی سینا ظهور پیدا می کنند در شاخه های مختلف علمی به ویژه علم طب، یا خواجه نصیرالدین طوسی در فلسفه، ریاضیات، هندسه، این رویکردهای علمی – تحقیقاتی ما را به یک تمدن بسیار فراگیر و گسترده جهانی آن هم با نام اسلام رساند، امروز ما به دنبال احیای همان تمدن هستیم یا به دنبال معرفی و احیای یک رویکرد جدید؟

حجت الاسلام غلامی: ما صاحب تمدن تاریخی شکوهمند هستیم که به آن افتخار می کنیم، این تمدن به قدری عظیم و شکوهمند است که کمتر صاحب نظری اعم از شرقی و غربی تا به حال درباره عظمت اش سر تعظیم فرود نیاورده باشد، همه معتقد هستند که مسلمین در این مقطع کار بسیار بزرگی انجام دادند، ما صاحب چنین تمدنی هستیم و این جزو سرمایه ها و دارایی هایمان محسوب می شود؛ یعنی اگر امروز صحبت از تمدن نوین اسلامی می کنیم سرمایه هایی نیاز داریم که یکی از آنها همین سرمایه است که به هرحال کمترین حد آن تجربه ای است که ما پیدا کردیم و بازخوانی این تجربه بسیار می تواند با ما در جهت تمدن سازی همراهی کند. منتهی توجه کنیم وقتی می گوییم تمدن نوین اسلامی لزوما منظورمان احیای تمدن تاریخی نیست، ما امروز بیش از اینکه به دنبال احیای همان تمدن باشیم با اقتضائات عصری که داشته است به دنبال بازسازی تمدنی هستیم متناسب با شرایط برجسته ای که امروز در اختیار داریم و فکر می کنیم این تمدن می تواند ابعاد به مراتب درخشان تری از آن تمدن داشته باشد.

پرسش: واقعا تمدن سازی امکان پذیر است یا ممکن است خیلی ها بگویند نمی شود یا کار ساده ای نیست و یا از اساس کار غیر ممکنی است، به نظر شما در این رابطه چگونه باید جواب بدهیم؟

حجت الاسلام غلامی: من فکر می کنم خود صحبت کردن در مورد تمدن نوین اسلامی بسیار ارزشمند است، جامعه ای که به این بلوغ می رسد و به این خودباوری می رسد که صحبت از تمدن نوین اسلامی بکند جامعه زنده است، هیچ وقت یک جامعه مرده و افسرده نمی آید راجع به تمدن سازی یعنی یکی از قله های کار بشری صحبت کند؛ لذا نفس اینکه امروز جامعه ما، جامعه نخبگانی ما دارد راجع به این موضوع مهم صحبت می کند به نظرم محل توجه است و نباید از آن غافل شویم و ارزش اش را کم در نظر بگیریم.

اما از آن طرف تمدن سازی کار بسیار سخت و پیچیده ای است، یک دنیا کار باید انجام شود برای آنکه یک تمدن شکل بگیرد و از این مهم تر آن است که تمدن اصولا یک پروژه نیست، یک فرآیند و روند است، اینگونه نیست که ما امروز تصمیم بگیریم تمدن بسازیم و پانزده- بیست سال دیگر صاحب تمدن شویم.

تمدن یک روند است و صدها عامل آشکار و پنهان دخیل است که یک تمدن شکل گیرد، البته من معتقدم ریل گذاری برای رسیدن به تمدن در حوزه های علمی، در حوزه های فناوری، فرهنگی و اقتصادی امکان پذیر است، حال ریل گذاری کامل هم نباشد ریل گذاری اولیه و اجمالی حتما امکان پذیر است و چه بسا بعضی از پروژه ها هم بتوانند برای اینکه بستر شکل گیری تمدن نوین اسلامی فراهم شود شکل گیرند، اما اصولا تمدن یک روند طبیعی است.

پرسش: یک جریان علمی است فکر می کنم.ش

 حجت الاسلام غلامی: بله، علم در آن نقش کلیدی دارد، علم نقش اش بسیار کلیدی و ممتاز است و ما اتفاقا اگر امروز راجع به تمدن نوین اسلامی صحبت می کنیم یکی از دلایل اش به خاطر این است که ما به پیشرفتهایی رسیده ایم. اگر فقط می گفتیم تمدن و هیچ پیشرفتی در طول این سی و هفت سال نداشتیم ادامه این بحث عجیب بود.

پرسش: من فکر می کنم نمونه بارز این پیشرفت کشور خودمان است که در حوزه های مختلف علم آن هم علم جدید و مورد نیاز جامعه حرکت و پیشرفت داشته است.

حجت الاسلام غلامی: بله، اتفاقا زمانی می بینیم که این بحث در تاریخ انقلاب اسلامی گل می کند که پیشرفت های علمی -فناوری بروز و ظهور پیدا می کند از جمله در حوزه انرژی هسته ای، در حوزه تکنولوژی های جدید، در حوزه پزشکی و در بسیاری از زمینه ها، وقتی که مردم می بینند که ما می توانیم؛ یعنی وقتی این ما می توانیم نمود پیدا می کند وقتی چنین صحنه هایی دیده می شود طبیعی است که آرمان تمدن نوین اسلامی دست یافتنی می شود و امکان دستیابی به آن قابل تصور و تصدیق است لذا ما یک اصلی داریم در بحث تمدن نوین اسلامی و در حوزه تمدن شناسی به نام اصل عینیت یافتگی . این کافی نیست که ما فقط از جهت معرفتی و از جهت فکر و اندیشه به یک پختگی رسیده باشیم، موقعی تمدنی ظهور پیدا می کند که این فکر و انیدشه بتواند در عرصه های مختلف ظهور عینی پیدا کند.

در حوزه های اقتصادی، رفاه عمومی، حوزه های فرهنگ عمومی، در ارتقا ساختارهای اجتماعی، در بسیاری از عرصه ها بتواند کارآمدی و قدرت خودش را به رخ بکشاند و لازمه اش آن است که آن ملت و ملت ها و شاید آن امت که مجموعه ای است از ملت ها و امت اسلامی در مسیر پیشرفت قرار گرفته باشند و بتوانند روز به روز پیشرفت را نشان دهند و به منصه ظهور برسانند، ما یکی از بحثهایی که راجع به امکان تمدن نوین اسلامی داریم همین است. امروز پیشرفتهای جمهوری اسلامی اعتماد به نفسی را در جهان اسلام به وجود آورده و این طور نیست که فقط در ایران شاهد این اعتماد به نفس باشیم.

انتهای پیام/