به گزارش دبیرخانه هفته علمی تمدن نوین اسلامی به نقل از پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کتاب زندگی امامان معصوم علیهم السلام به همت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و با قلم حجت الاسلام محرمی به زودی در هفت جلد منتشر می‌شود و اولین جلد از این کتاب به زندگی امیر مومنان، حضرت علی (ع) اختصاص دارد که بخش اول به زندگی تا شروع زمامداری اختصاص یافته و در چهار فصل زندگی آن حضرت را در شهرهای مکه، مدینه، رحلت پیامبر اکرم و رخداد سقیفه و همچنین دوران خلفای سه گانه مورد بررسی قرار داده است.

بخش دوم نیز درباره خلافت امیر مومنان است که در شش فصل مباحث شروع خلافت و اقدامات اولیه، جنگ‌های سه گانه با ناکثین، مارقین و قاسطین، حوادث بعد از نهروان، کارهای حکومتی روزانه، راه اندازی نهضت علمی و همچنین حوادث آخر حکومت حضرت علی (ع) را تبیین کرده است.

حسین احمدی مدیر گروه تاریخ و تمدن پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در این نشست علمی به عنوان دبیر علمی به نکاتی اشاره کرد و گفت: یکی از مزایای برگزاری چنین نشستی این است که ایرادات کتاب قبل از انتشار مورد بررسی قرار می‌گیرد تا نویسنده اصلاحات لازم را هنگام چاپ مدنظر قرار دهد.

حجت الاسلام و المسلمین غلامحسن محرمی در ابتدا با اشاره به ایرادات برخی کتاب‌های منتشرشده درباره زندگی امیرمومنان (ع) از ضرورت پاسخگویی به ضروریات و شبهات مطرح شده درباره اهل بیت سخن گفت و به ویژگی های کتاب خود پرداخت و گفت: نوآوری هایی همچون دسته بندی و تاریخ مندی کتاب، اشاره به تاریخ دقیق یا تقریبی روایات مطرح شده، توجه به شبهات روز، نگرش اهل بیتی با رعایت موضوع تقریب مذاهب اسلامی، استفاده حداکثری از منابع دست اول حدیثی، نقد و بررسی روایات عثمانی و همچنین توجه به فعالیت های علمی و ابعاد تمدنی حضرت امیر (ع) لحاظ شده است.

این نویسنده درباره هر یک از این ویژگی‌ها مطالبی را بیان کرد و درباره فعالیت‌های علمی و فرهنگی حضرت علی(ع) گفت: بسیاری معتقدند آن حضرت پس از وفات پیامبر اکرم (ص) به مدت ۲۵ سکوت کرد در حالی که سکوتی در کار نبود و ایشان فعالیت های گسترده فرهنگی انجام دادند که در دوران حکومت خود به آن مقدار فعالیت‌های فرهنگی و علمی نداشتند و در کتاب زندگی امیر مومنان به بیان جنبه‌های مثبت این ۲۵ سال پرداخته‌ام.

ناقد اول این نشست علمی دکتر حسین ایزدی عضو هیات علمی دانشگاه باقر العلوم (ع) ضمن برشمردن ویژگی‌های کتاب حجت الاسلام محرمی نقد این کتاب را قبل از انتشار موجب غنای آثار مکتوب دانست و اظهار امیدواری کرد: تا سایر نهادها و موسسات علمی و فرهنگی نیز قبل از چاپ کتاب هایشان جلسات نقد و بررسی برگزار کنند و چنین نشست هایی سنتی برای دیگر نهادها شود.

وی که معتقد است کتاب محرمی مطابق سلیقه امروزی نگارش یافته و به شبهات نیز پاسخ داده، از ضرورت توجه به دیدگاه های نسل جوان به عنوان نسلی پرشور و پر از سوال سخن گفت و این را هم گفت: یکی از سوالات مهم نسل امروز موضوع تاریخ تشیع و امامان شیعه و به ویژه سیر زندگی حضرت علی(ع) است.

از جمله نقدهایی که ایزدی در قالب پیشنهاد ارائه کرد می توان به ضرورت به چرایی حوادث پرداخت و افزود: از جمله آنها مسائلی مانند چرایی تشکیل سقیفه و چرایی سکوت مردم مدینه در وقایع تلخ بعد از رحلت پیامبر(ص) که اکثر آنان در غدیر خم حضور داشتند، از اهمیت بیشتری برخوردار است ولی در کتاب اشاره ای به آن نشده است.

ایزدی که کتاب تاریخ امپراطوری روم را در کارنامه علمی خود دارد، گفت: محرمی در کتاب خود کمتر به وقایع تاریخی مانند سقیفه یا جنگ های سه گانه (جمل، صفین و نهروان) پرداخته و توجه به آثار بزرگانی همچون شیخ مفید به ویژه کتاب الجمل او را فراموش کرده است. چون شیخ مفید به صورت علمی در کتاب جمل ادعاهای مطرح شده در بغداد را پاسخ داده است.

وی گریزی هم به مخالفت‌های حضرت علی (ع) با بدعت های خلفاء زد و گفت: بدعت هایی مانند نماز تراویح و فدک که در ۲۵ سال بعد از وفات پیامبر (ص) بوجود آمد و برخی بدعت های دوره عثمان در کتاب اشاره ای نشده است یا دیدگاه عدالت محوری امیر مومنان در دوران خلفاء از موضوع هایی است که کمرنگ در کتاب مشاهده می کنیم.

ایزدی به صفحه ۸۴ کتاب زندگی امیر مومنان (ع) استناد کرد که اشعاری به نقل از آن حضرت بیان شده و آنگاه گفت: در بسیاری از کتاب ها می بینیم که اشعاری را به آن حضرت منتسب می کنند و برخلاف خطبه های امیر مومنان که از سوی شیعه و اهل سنت پذیرفته شده، هنگام صحبت از اشعار آن حضرت کسی ایشان را شاعر خطاب نمی کند و جایگاه ادبی حضرت علی(ع) هم در کتاب محرمی مشخص نیست.

مترجم تاریخ اسلام در هند معتقد است برخی وقایع تاریخی در کتاب محرمی از قلم افتاده است، مثلا در صفحه ۵۶ حوادث زمان بیماری پیامبر (ص) و رحلت آن حضرت به صورت خلاصه آمده و روایات قرطاس و دوات یا وصیت پیامبر (ص) به امیر مومنان (ع) از قلم افتاده است.

ناقد دوم این نشست علمی دکتر علیرضا عالمی دکترای تاریخ تمدن اسلامی بود که با ارتباط ویدئویی از قم مطالبی را مطرح کرد. وی در ابتدا از ضرورت این کتاب سخن گفت و درباره تحول در تاریخ تشیع به نکاتی اشاره کرد.

وی گفت: دوره کنونی دوره هویت مذهبی نیست بلکه در حال ورود به هویت تمدنی هستیم و چنین فضایی مستلزم کارهای جدید است. چون مخاطبان امروز شیعیانی هستند که فقط در صدد تایید هویت مذهبی خود نیستند بلکه احساس می کنند باید هویت تمدنی خود را ثابت کنند.

عالمی همچنین گفت: اگر در دورانی مطالعات تاریخی مورد توجه خواصی از علماء بود ولی امروز این مطالعات به ویژه مطالعات تاریخی در جامعه گسترش یافته است و حجت الاسلام محرمی به خوبی توانسته با شناسایی چنین فضایی کتاب زندگی امیر مومنان (ع) را بنویسد.

وی پیشنهادهای خود را در چند بخش مطرح کرد. مثلا در عنوان کتاب خواستار جایگزینی واژه حضرت علی (ع) به جای امیر مومنان شد و گفت که واژه امیر مومنان اصطلاحی است که در گفتمان اهل سنت وجود داشته و برای خلفاء به کار برده می شد و در گفتمان شیعه بهتر است از اصطلاحات خودمان استفاده کنیم.

حجت الاسلام علی ذوعلم رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در این نشست طی سخنانی کوتاه نکاتی را بیان کرد و گفت که حضرت علی (ع) اهل مصلحت اندیشی نبود و مناسب است که در کتاب حجت الاسلام محرمی برخورد آن حضرت با ماکثین و مارقین و قاسطین به خوبی بیان شود و گفته شود که حکمیت خلاف حقیقت بود ولی منطبق با مصالح اسلام بود.

وی همچنین گفت: برخورد امیر مومنان (ع) با کسانی همچون عایشه، طلحه، زبیر و مخالفان آن حضرت اگر چه به عنوان اهل بغی بودند ولی علی (ع) حکم بغی را اجرا نکردند و بر اساس مصالح اسلام و مسلمین عمل کردند.

ذوعلم از امیر مومنان (ع) به عنوان شخصیتی تکلیف مدار و حقیقت گرا یاد کرد و افزود: ما باید در تحلیل زندگی ائمه (ع) به مسائلی توجه کنیم که در مواجهه با مسائل امروز می تواند راهگشا باشد.

انتهای پیام/