به گزارش روابط عمومی هفته علمی تمدن نوین اسلامی؛ حجت الاسلام والمسلمین سید محمدحسین متولی امامی مدیر مسئول موسسه مطالعاتی تمدن اسلامی با اشاره به ارتباط میان تحول در علوم انسانی و تحقق تمدن نوین اسلامی گفت: برای تشکیل تمدنی با پسوند اسلامی و رویکرد دینی نیازمند نظام توصیفی و مباحث نظری پیرامون انسان و جامعه هستیم اما مساله اصلی ما این است که رویکرد ما از ابتدا تقلید مابانه بوده و این باعث شده است که تمدن اسلامی هم شکل تقلیدی به خود بگیرد. به این صورت که با نگاه غرب و سیستم آموزشی آن، شاهد مثالی در دنیای اسلام تولید کنیم و اسم آن را علوم انسانی و یا تمدن اسلامی بگذاریم.

علوم انسانی اساسا علم جامعه و انسان است و تمدن اسلامی تمدن برآمده از زندگی واقعی آدم هاست. بنابراین علوم انسانی باید متناسب با شرایط اجتماعی موجود و وضعیت بومی ما تولید شود

تمدن اسلامی برآمده از زندگی واقعی آدم هاست

وی افزود: علوم انسانی اساسا علم جامعه و انسان است و تمدن اسلامی تمدن برآمده از زندگی واقعی آدم هاست. بنابراین علوم انسانی باید متناسب با شرایط اجتماعی موجود و وضعیت بومی ما تولید شود. امروز تلقی ما از علوم انسانی، اسلامی کردن آن است اما اسلامیزه کردن علوم انسانی رویکرد تقلید مابانه ای است که عنوان شد در حالیکه امروز باید بر اساس آموزه های نظری که از دیدگاه معرفتی دین کسب شده و به حل مساله های واقعی جامعه بپردازیم.

متولی امامی افزود: علوم انسانی به شکل طبیعی و نه دستوری و برای حل مسائل جامعه تولید می شود. گاهی مساله های ما با عالم غربی متفاوت است و در این صورت نیازی به اسلامی کردن آن چیزی که در غرب وجود دارد، نیست. علوم انسانی هنگامی تولید واقعی می شود که بر اساس مبانی نظری آموزه های دینی و مبانی نظری بومی جامعه ایرانی به حل مساله بپردازد.

وی اضافه کرد: هنگامی که مساله ها به تدریج با مبانی نظری مناسب حل شد، علوم انسانی شکل گرفته است. تمدن اسلامی برآمده از جامعه شکوفاست و آن جامعه زمانی بارور می شود که دانشمندان و مدیران آن بر اساس مبانی نظری مورد قبول شان به حل مساله بپردازند. با حل مسائل مختلف، علم نظری ناشی از تجربیات انسان ها شکل می گیرد که منجر به شکل گیری علوم سیاسی و علوم اجتماعی ما می شود. به عنوان مثال روانشناسی جامعه مدرن زمانی شکل گرفت که مشکلات ناشی از انقلاب صنعتی و شهرنشینی و جنگ های مختلف دنیای مدرن شکل گرفت و چالش هایی را پیش روی مدیران جامعه قرار داد و آنها هم برای حل مساله به تحلیل روان انسان ها پرداختند برای اینکه به انسان جامعه صنعتی آرامش بدهند روانشناسی غربی شکل گرفت.

مدیر مسئول موسسه مطالعاتی تمدن اسلامی اشاره کرد: جامعه شناسی هم محصول تلاطم های اجتماعی پس از انقلاب صنعتی و شهرنشینی و رشد علم بود که منجر به شکل گیری علم واقعی در جامعه شد. ما برای تولید علم واقعی باید نگاه جامعه شناختی خود به انسان، هستی و جامعه را توصیف کنیم و سپس به حل مساله بپردازیم. حل مسائل در کنار یکدیگر به تراکمی می رسد که دانش نظری تجربه شده را شکل داده و علوم انسانی بوجود می آید.

جامعه شناسی هم محصول تلاطم های اجتماعی پس از انقلاب صنعتی و شهرنشینی و رشد علم بود که منجر به شکل گیری علم واقعی در جامعه شد

رابطه متقابل علوم انسانی اسلامی با تمدن نوین اسلامی

متولی امامی اضافه کرد: هنگامی که علوم انسانی شکل گرفته و سروسامان می یابد در همان هنگام جامعه هم به تکامل و تعالی می رسد که به آن تمدن نوین اسلامی گفته می شود و این دو در واقع رابطه متقابل و رفت و برگشتی دارند و تقدم و تاخر زمانی ندارند. تمدن اسلامی به صورت دستوری و فرمایشی و یا به شکل الگوبرداری از غرب و مصنوعی به تولید نمی رسد. مساله ما در علوم انسانی حل مسائل با زاویه تعالیم دینی و آموزه های بومی خودمان است.

وی با بیان اینکه تحول در علوم انسانی لزوما علوم انسانی غربی نیست، تصریح کرد: شاید ما در فرآیند پاسخگویی به نیازهای جامعه خود و حل مسائل نیم نگاهی به علوم انسانی جامعه مدرن داشته باشیم اما مهم این است که مبانی نظری و آموزه های بومی مسائل و مشکلات جامعه را رفع می کنند. بنابراین هم مساله و هم نیاز از جامعه ایرانی و اسلامی برخواسته است و هم نسخه پاسخگویی از آموزه های دینی برگرفته شده است. در این صورت عملا علوم انسانی را ایجاد کرده ایم که ممکن است در بخش هایی تعامل با علوم انسانی مدرن داشته باشد اما این رویکرد نسخه برداری و تقلیدمابانه نیست.

اگر معماران تمدن اسلامی مبنای نظری را تولید کنند که بتواند همه پذیر و همه جایی شود، می توانند تمدنی در مقیاس جهانی ایجاد می کنند

تمدن ها بر اساس اولویت های فرهنگی رشد می کنند

مدیر مسئول موسسه مطالعاتی تمدن اسلامی با بیان اینکه نگاه پیشرفت در همه حوزه ها در تمدن نوین اسلامی غلط است، گفت: تمدن ها بر اساس اولویت های فرهنگی رشد می کنند مثلا در جامعه مدرن مصرف، سود و لذت اولویت پیدا می کنند، جمع ثروت در پیشرفت جامعه هدف گذاری می شود و نظام روابط اجتماعی و اقتصادی بر مبنای تولید ثروت، مصرف و تولید انبوه شکل می گیرد. اولویت های هر جامعه مشخص کننده مسیر تمدن جوامع است و این رویکرد در دیگر حوزه ها سایه می افکند. در جامعه مدرن دغدغه رشد اخلاق معنوی وجود ندارد بلکه اخلاق کاری و روابط سازمانی دارای اهمیت است زیرا اساسا دغدغه اصلی جمع ثروت است بنابراین جامعه مدرن هم در همه زمینه ها رشدی نکرده و تمدن آن هم در همه حوزه ها پیشرفت نداشته است.

متولی امامی افزود: اولویت های جامعه دینی در قیاس با جامعه غربی متفاوت است به همین دلیل شاید جامعه دینی در رویکرد ابزارسازی، مصرف متنوع و انبوه و لذت گرایانه ضعیف باشد اما در حوزه های تولید دانش و نظام حقوقی متعالی و نظام فرهنگی قرآنی و تعالی خانواده رشد می کند و نباید به این مولفه ها نگاه تقلیدمابانه داشت. هنگامی که اولویت های فرهنگی متفاوت شد جامعه مسیر متفاوتی را پیدا می کند و نهادهایی فربه می شوند.  نهادهای فربه تمدن اسلامی در تمدن غربی به شدت لاغرند و نهادهایی که در جامعه غربی لاغرند نیازی به فربه شدن در جامعه اسلامی ندارند.

متولی امامی در ادامه سخنانش گفت:  برای اینکه به صورت طبیعی و واقعی رشد کنیم و به سوی تمدن اسلامی حرکت کنیم نیازمند اولویت گذاری و تعیین نظام اولویت ها بر مبنای ارزش ها هستیم  تا با استفاده از نظام ارزشی تمدنی مولفه ها و شاخص های خاص ایجاد شود.

مدیر مسئول موسسه مطالعاتی تمدن اسلامی افزود: اگر علوم انسانی اسلامی مبنای نظری و درکی از جهان ارائه دهد می تواند این درک را مبنای تمدن جهانی کند. اما مساله این است که مبنای نظری لزوما قرار نیست مورد پذیرش همه اقوام جهان و ملت های مختلف قرار گیرد. ما باید صورت نظری خاصی را در تمدن اسلامی حاکم کنیم که مورد پذیرش ادیان مختلف و نه حتما شیعیان، مسلمانان و ادیان ابراهیمی باشد.

متولی امامی گفت: اگر مبنای نظری خاصی در تمدن اسلامی مطرح می شود که خیز جهانی داشته باشد باید این طرح خداگرایانه و اعتقاد به عالم غیب داشته باشد. در این عقیده ادیان مختلف جهان با یکدیگر همراه می شوند حتی کسانی که معتقد به غیبِ عالم هستند ولو اینکه معتقد به عالمِ غیب نباشند می توانند با این صورت نظری همراه باشند در این صورت چنین تمدنی شکل جهانی می گیرد. کما اینکه غرب نگرش لیبرال دموکراسی را نظریه مورد پذیرش و عمومی در جهان قرار داده است.

وی در پایان سخنانش گفت: اگر معماران تمدن اسلامی مبنای نظری را تولید کنند که بتواند همه پذیر و همه جایی شود، می توانند تمدنی در مقیاس جهانی ایجاد می کنند.

انتهای پیام/